Lee Wen trong một màn trình diễn
Vào lúc nghệ thuật trình diễn giả định là đã thu được một cấp độ chấp nhận nào đó trong văn hóa dòng chính, tất yếu là ta phải tái định giá trị về địa chỉ và định hướng của nó. Bất chấp tâm trạng hân hoan của một số người khi nhìn thấy sự ngập tràn tăng dần của các liên hoan nghệ thuật trình diễn – và sự mở rộng mạng lưới các tổ chức nghệ sỹ quốc tế tổ chức các liên hoan ấy – tôi lại lo sợ rằng sự hớn hở này là có tính bốc đồng, được đẩy lên bởi sự tự lừa dối và kiêu ngạo, và vì thế đã không thấy ra được thảm họa thực trong nghệ thuật và sự sản tạo văn hóa trong một xã hội đương đại đang mắc quá nhiều vấn đề nghiêm trọng. Các câu hỏi tôi đưa ra để thảo luận về nghệ thuật trình diễn là không hề mới mẻ hay lạ lùng đối với những người thực hành, hay với những người tham gia trong khu vực nghệ thuật này
Hầu hết thời gian, câu hỏi của chúng ta là về nghệ thuật trong xã hội đương đại, và các câu hỏi cơ bản luôn luôn lặp lại, ngay cả khi thời đại chúng ta là một thời đại luôn luôn thay đổi. Với sự phát triển nhanh chóng trong công nghệ mang tới các lời hứa về sự tiến bộ [song cùng lúc cũng đe dọa ngay chính sự sống sót của chúng ta] chúng ta kiêu ngạo không thèm đếm xỉa tới các thay đổi về khí hậu đã và đang làm cho hành tinh chúng ta tàn lụi và đi tới sự hủy diệt. Thậm chí chúng ta vẫn còn tiếp tục kiêu ngạo như thế, khi hưởng thụ các tiện nghi chưa từng có, nhằm thỏa mãn phong cách sống lụy tiêu dùng và hướng tới thỏa mãn của chúng ta. Toàn cầu hóa được khuyến khích như thể thần dược cho sự phát triển kinh tế trong khi chúng ta hoàn toàn không lưu ý đến các khía cạnh bất ổn, nếu không muốn nói tệ hại của nó, như sự chia rẽ bắc Nam, hay sự tàn phá của nó đối với các văn hóa bản địa, sự hủy diệt của nó đối với các kiểu sống hòa hợp với thiên nhiên, hay lực ép của nó buộc các cộng đồng vào cách sống có tính tàn phá, và lụy tiêu thụ.
Chúng ta chào đón các diễn cảnh văn hóa chưa từng có vào lúc kinh tế khoe cơ bắp của nó thông qua các triển lãm nghệ thuật quốc tế ,các cuộc trưng bày và liên hoan nghệ thuật lưỡng niên [biennials] có tính toàn cầu, tức những gì đang gặp nguy hiểm khi dần chuyển hóa thành các bản sao của các hội chợ thương mại và chủ nghĩa tư bản thị trường. Dẫu động lực và chi tiết hành động có khác nhau ở từng quốc gia, song nỗ lực chung của chúng ta- các nghệ sỹ-phải là việc trở nên những người thực hành và sản tạo văn hóa, tức những người tìm cách định vị vô số chủ đề khác nhau xuất hiện trong hiện tại, qua đó, phản hồi với những thay đổi lên đến mức thảm họa trong xã hội chúng ta, tức những gì nội liên với nhau nhờ vào bản chất toàn cầu hóa của thời đại chúng ta. Thảm họa xuất hiện vô số kể trong thế giới đang dần tăng biến đổi của chúng ta, trong các mối quan hệ chính trị, xã hội, tâm linh, tâm lý, môi trường, và công nghệ. Tất cả những điều này đều tác động tới khu vực quan tâm của nghệ sỹ, đó là: nghệ thuật và văn hóa
Với nhận thức thích đáng về vô số các thảm họa này, chúng ta không nên chỉ tìm cách phất cao ngọn cờ “nghệ thuật trình diễn”, ban cho nó một quyền ưu tiên tất yếu và rồi lấy làm thích thú trước sự nổi tiếng đã lỗi thời - mà ai cũng biết của nó: cấp tiến và ngoài luồng. Các khẳng quyết có tính cạnh tranh của thuyết cấp tiến giữa các phong cách nghệ thuật khác nhau cũng phản động và giả tạo- và hầu như đáng ghê tởm – như mọi tuyên ngôn cổ động cho các nhãn hiệu nghệ thuật xu thời, tức những gì tương tự với các logo bán hàng thương mại và sự quảng bá hình ảnh người mẫu thời trang. Nghệ thuật, bao gồm cả “nghệ thuật trình diễn”, chính là một tuyên cáo về ý thức của con người, tức điều phải tìm cách thể hiện bản thân ngay nơi sự hồi phản của nó với các thảm họa chung của chúng ta vào thời điểm hiện tại. Chính ở đây, hy vọng rằng nó sẽ tìm thấy một cấp độ nào đó của sự minh giải và hòa giải các sự đối đầu, và qua đó, giúp chúng ta gặp gỡ được một tương lai của niềm hy vọng và sự trung chính. Nghệ thuật của ngày hôm nay cần phải tạo cảm hứng để cung cấp cho chúng ta các mơ mộng và viễn kiến của nghệ sỹ về những lối thoát hay những nhận thức về các khả năng hàn gắn, hoặc tạo cho chúng ta niềm tin thực sự về sự đồng hiện diện hòa bình, cũng như sự làm mới lại tình nhân loại của chúng ta. Nó nên trở thành các hành động cần thiết trong cấu trúc xã hội chung sống của chúng ta, và nên là phương tiện giúp chúng ta đối mặt với các thảm họa dần tăng nơi sự tiến hóa nhân loại. Chỉ với lý do như vậy, chúng ta mới có thể biện minh được cho thuyết cấp tiến kiểu ngoài luồng bằng bất kỳ dạng thực hành nghệ thuật nào, chứ không chỉ nghệ thuật trình diễn.
Note: Đây nguyên văn là một phần trong bài tiểu luận của nghệ sỹ Lee Wen đăng trên trang Asian Art Archieve . Theo tôi đây là một bài viết rất quan trọng và cập nhật về cách quan niệm về nghệ thuật trình diễn của một nghệ sỹ hàng đầu châu Á, và với riêng tôi, là một người bạn nghệ sỹ lớn, với đúng những gì tốt đẹp nhất mà tôi cảm nhận về danh từ nghệ sỹ. Chính vì thế, dẫu đang rất bận, tôi cũng tìm cách dịch một phần trong bài viết này để chia sẻ trên blog. Vì vấn để copy right, xin các bạn không phát tán đọan trích này. Xin cảm ơn!
* Tiêu đề phụ trong ngoặc do tôi đặt
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét